۱۳ بدر، روز طبیعت
از سیر تا پیاز
شاید کمتر ایرانی‌ای پیدا شود که از ابتدای تعطیلات نوروزی برای روز سیزدهم فروردین برنامه‌ای نریخته باشد. همه‌ی ایرانیان از بزرگ و کوچک و زن و مرد، در این روز شال و کلاه می‌کنند و بساط قلیان و منقل را فراهم می‌سازند و اغلب به صورت دسته‌جمعی به دل طبیعت می‌زنند. در این روز، در سراسر ایران تمامی پارک‌ها و مناطق سرسبز خارج از شهر، مملو از جمعیت می‌شود و نکته‌ی جالب‌تر این‌که، حتی ایرانیان خارج از کشور نیز، هر طوری که شده در این روز، خود را به منطقه‌ای سرسبز و جنگلی که نشانی از طبیعت داشته باشد می‌رسانند و همراه و همدل با هم‌وطنان خود، این روز را در دل طبیعت جشن می‌گیرند.
بسیاری از مردم، سبزه‌هایی را که از روزها پیش آب داده و پرورده‌اند همراه خود می‌برند، سبزه‌ها را گره می‌زنند و آرزو می‌کنند و آن را در طبیعت و معمولا در جوی و جویباری رها می‌کنند و… . با این‌حال علیرغم این‌که روز ۱۳ بدر برای همه‌ی ایرانیان آشناست، کمتر کسی پیدا می‌شود که اطلاعات چندانی در مورد این روز و شان نزول مراسمات آن داشته باشد. این سخن آشنا را همه شنیده‌ایم که ماندن در خانه در این روز، نحسی به بار می‌آورد ولی هیچ کس نمی‌داند چرا. این مقاله ادعای پاسخی روشن برای این موضوعات را ندارد با این‌حال تلاش کرده‌ایم اطلاعاتی را که در این باره وجود دارد یک‌جا جمع‌آوری کنیم تا حداقل پاسخی کمینه برای این موضوعات داشته باشیم.
۱۳ فروردین و روز جشن یا روز نحس؟!
از وقتی بچه بودیم مرتب به ما می‌گفتند که ماندن در خانه در روز ۱۳ بدر نحس است و نباید در خانه ماند. این حرف را ما هم به فرزندانمان می‌گوئیم ولی واقعیت این است نه تنها هیچ دلیل و مدرکی برای نحس بودن این روز وجود ندارد بلکه اسناد تاریخی نشان می‌دهند اتفاقا این روز، برای مردمان ایران باستان، روز جشن و شادی بوده است. ایرانیان باستان برای هر روز ماه، نامی گذاشته بودند و روز ۱۳ هر ماه تیر یا تیشتر بود. برخی مدعی هستند که در یکی از سیزدهمین روزها بوده است که آرش کمانگیر آن تیر معروف خود را پرتاب کرد و مرز ایران و توران را مشخص ساخت و به افتخار و یادبود این قهرمان اسطوره‌ای ایران، جشن تیرگان را در ماه تیر و سیزدهمین روز را نیز تیر نامیدند. ولی علاوه بر این افسانه، بر اساس اساطیر ایرانی تیشتر، ایزدبانوی ایرانی، در جنگی همیشگی با اپوش دیوی اهریمنی دارد و مردم و مخصوصا زنان، در روز ۱۳ نوروز به دشت و جنگل و دل طبیعت می‌روند تا با آرزوی پیروزی ایزدبانوی باران، سالی پرباران برای وطن آرزو کنند.
آداب روز ۱۳ بدر
آداب و رسوم اقوام ایرانی به خاطر تنوع فرهنگی تفاوت‌هایی دارد با این‌حال برخی از آن‌ها که معروف‌تر و معمول‌تر هستند بدین شرح‌اند:
رفتن به طبیعت و اتراق کردن: به جرات می‌توان گفت که این رسم همه‌گیر در بین تمام اقوام ایرانی‌ست و هر خانواده‌ای به فراخور توان خود، تلاش می‌کند در این روز، به پارک، باغ، یا هر جایی که نشانی از طبیعت دارد برود.
پرورداندن سبزه و انداختن آن در آب: از همان روزهای اولیه‌ی نوروز، بسیاری از خانواده‌های ایرانی، با خواباندن غلات مختلف در ظروف، سبزه پرورش می‌دهند و در روز ۱۳ بدر، این سبزه‌ها را با خود بیرون می‌برند و آن‌ها در جوی و جویبار و رود و رودخانه، می‌اندازند. با توجه به تفاوت‌های فرهنگی دلایل مختلفی برای این عمل ذکر شده است. برخی آن را به آرزوی فراوانی غله ربط می‌دهند و برخی به فراموشی خاطرات تلخ و برخی هم معتقدند با این کار مردمان آرزو می‌کنند سبزی بهار را رودخانه در تمام زمین بگستراند.
گره زدن سبزه‌ها: چنانچه پیش از نیز ذکر کردیم گره زدن سبزه و آرزو کردن از رفتارهای معمول میان ایرانیان و مخصوصا دختران جوان بوده و هنوز هم بسیاری این کار را انجام می‌دهند.
برگزاری جشن و شادی دسته‌جمعی: روز ۱۳ بانه‌ی خوبی‌ست تا بسیاری از افراد فامیل که مدت‌ها با هم دیدار نکرده‌اند، گرد هم جمع شوند و به جشن و سرور و پایکوبی و آواز خواندن بپردازند و از این طریق، کدورت‌ها را بزدایند و بر مهر و محبت‌ها بیافزایند.
پختن غذا‌های سبزی‌دار مخصوصا آش: در هر نقطه از سرزمین پهناور ایران، انواع آش به عنوان یک غذای محلی، معروفیت خاصی دارد. تقریبا تمامی آش‌ها با سبزیجات پخته می‌شوند و به نوعی می‌توان گفت که آش یک غذای طبیعت‌محور است و بدیهی‌ست که در روزی که همگان به طبیعت رفته‌اند، غذایی برآمده از طبیعت را نوش جان کنند.
روز ۱۳ بدر تعطیل است!
با توجه به باورهای عمومی مردم سراسر ایران در مورد روز ۱۳ بدر و لزوم رفتن به طبیعت، در سال ۱۳۴۷ و طی بخشنامه‌ی ۱۰۱۶، این روز تعطیل رسمی اعلام شده است.
۱۳بدر و روز طبیعت است
بعد از انقلاب اسلامی و در جهت تکریم و پاسداشت طبیعت و جلب توجه عمومی، روز ۱۳ فروردین که روز طبیعت دوستی مردم ایران است، به عنوان روز طبیعت در تقویم رسمی ایران شناخته شد.