همهچیز دربارهی سال ۱۴۰۳
از لحظهی دقیق تحویل سال تا تعیین حیوان سال
این روزها، آخرین روزهای سال ۱۴۰۲ است و این سال با تمام سختیها و خوشهای هر از گاهاش، به زودی تمام میشود. ایرانیان نیز مثل مردم برخی نقاط جهان، همیشه و همواره سال جدید را که با آغاز فصل بهار و نونوار شدن طبیعت همراه است، گرامی میدارند و امید دارند که همراه با تغییر طبیعت، زندگی آنها نیز دچار تغییر و تحولی بنیادین گردد.
جشن نوروز در ایران قدمتی دیرینه دارد و مردم ایرانزمین هماهنگ با طبیعت، تلاش میکنند روز و روزگار و حال درونی و بیرونی خود را از نو تعریف کنند، کدورتها را از یاد ببرند و دیدارها را تازه کنند، به عیادت بزرگترهای فامیل بروند، سفرهی هفتسین بچینند، به کوچکترها عیدی بدهند، به مهمانی بروند و میزبان مهمانهایشان باشند و در کل طرحی نو در زندگیشان دراندازند. در روزهای اول سال نو که معمولا تعطیل است، بسیاری از مردم، در حد توان خود، مسافرتی نوروزی و خانوادگی را تدارک میبینند تا خستگی یک سال کاری را با تعطیلات چند روزهی نوروزی، به در کنند. شهرهای توریستی ایران، مثل اصفهان و تبریز و شیراز، و برخی شهرستانهای کوچک و روستاهایی که به دلایل زیستمحیطی و جغرافیایی، جلوهای توریستپسند دارند، میزبان توریستها از سراسر ایران میشوند. به دلیل همین مسافرتها در این روزها، بسیاری نقاط ایران از شور و شوق خاصی بهرمند میشوند.
اژدها یا نهنگ، مسئله این است؟
از دیرباز در بسیاری از مردم نقاط جهان و بسته به فرهنگ و باورهایشان، با ترتیب خاصی نه تنها ماهها که حتی سالها را به حیوانات خاصی نسبت میدادند و تواناییها و مشخصههای آن حیوانات را مشخص کنندهی سالهای مخصوص به خود به میدانستند. در این میان تقویم چینی معروفیت خاصی داشته است و بسیاری از مردم غیرچینی ساکن در شرق آسیا(کرهایها و ژاپنیها و تایلندیها و…) هم از آن استفاده میکردند. بعد از حاکمیت مغولها در ایران این تقویم در ایران نیز رواج یافت ولی باور مردم ایران به تبع باور مغولها و ترکها در تقویمهایشان علیرغم شباهتهایی که با تقویم چینی داشت، تفاوتهایی هم داشت که یکی از این تفاوتها در مورد سال جدید خود را نشان داده است. بر اساس تقویم چینی سال ۱۴۰۳ سال اژدهاست ولی بر اساس باور ایرانیان قدیم سال نهنگ است. ابونصر فراهی لغتنامهنویس و شاعر قرن هفتم هجری ایرانی/افغانستانی در کتاب معروف خودش با عنوان نصاب الصبیان نام حیوانات سالها را به شرح زیر به نظم کشیده است:
موش و بقر و پلنگ و خرگوش شمار زان چار چو بگذری نهنگ آید و مار
آنگاه به اسب و گوسفند است حساب حمدونه و مرغ و سگ و خوک آخر کار
در رابطه با اینکه چرا این حیوانات برای تقویم انتخاب شدهاند رویات و افسانههای بسیاری ساخته شده است که یکی از معروفترین آنها را محمود کاشغری شرح آن را در کتاب دیوان لغات الترک خود به شرح ذیل آورده است:
ترکان نام دوازده گونه از جانوران را گرفته و به عنوان نام برای دوازده سال برگزیدهاند. سالهای عمر کودکان، تاریخ نبردها و قهرمانیها و دیگر چیزها را با گردش سالهای دوازدهگانه میشمارند و به یاد میسپارند و ریشه آن چنین است که یکی از خاقانان ترک اراده کرده که تاریخ یکی از نبردهای سالها پیش از خود را بداند و در تاریخ وقوع آن اختلاف افتاد. از این رو خاقان در این کار با مردم مشورت کرده و در کنگرهای گفت: «ما سالها را نیز مانند برجهای دوازدهگانه و شمار ماهها، دوازده قرار دهیم و این چونان یادگاری در میان ما باقی بماند.» مردم نیز پذیرفتند پس آنگاه خاقان به شکار بیرون آمد و فرمان داد حیوانات را به طرف رودخانه «ایلا سو» روان سازند. چندی از حیوانات را شکار کردند و گروهی نیز به داخل آب پریدند. دوازده گونه از حیوانات از آب گذشت و نام آنها را بر سالها نهادند نخستین این حیوانات سیچقان (موش) بود که نخستین سال است و پس از آن نام یازده حیوان دیگر را برمیشمارد. او میافزاید: ترکان گویند در هر یک از این سالها حکمتی نهفتهاست که بدان تفأل میکنند و آن را فرخنده و مبارک میشمارند؛ مثلاً وقتی سال گاو وارد میشد، نبردها و قهرمانیها فزونی مییافت زیرا گاوها به هم بسیار شاخ زنند و در ستیز باشند در سال مرغ طعام فراوان شود اما در میان مردم تشویش و نگرانی پدید آید. سال تمساح (در تقویم اقتباسی فارسی سال نهنگ)، باران فروان رخ دهد و غیره.
روز و ساعت دقیقا تحویل سال ۱۴۰۳
روز چهارشنبه در ساعت ۶ و ۳۶ دقیقه و ۲۶ ثانیه، سال ۱۴۰۲ تمام و سال ۱۴۰۳ به ساعت رسمی ایران آغاز میشود. اگر برایتان جای سوال باشد که چرا چهارشنبه روز اول فروردین ماه ۱۴۰۳ به حساب میآید دلیل آن به این شرح است که هر گاه ساعت تحویل سال قبل از ظهر باشد همان روز به عنوان اولین روز سال جدید به حساب میآید ولی اگر ساعت تحویل سال بعد از ظهر باشد روز بعد یا فردای آن روز به عنوان اولین روز سال جدید محسوب میشود.
شاید برایتان جالب باشد
یکی از جذابترین مسایل برای مردم اعم از زن و مرد، این است که بدانند با چه شخصیتهایی در یک سال به دنیا دنیا آمدهاند. در زیر لیستی از شخصیتهای معروفی که متولد سال نهنگ یا آژدها هستند، جمعآوری شده است:
جف بزوس(مالک آمازون)، آدل(خواننده)، آل پاچینو(بازیگر)، ژولیوس سزار(سزار روم)، ویلادیمیر پوتین، بروس لی، رونالدو(فوتبالیست)، شکیرا و ریحانا(خواننده) و… .
از طرف دیگر هر کدام از این سالهای تقویم حیوانی اعداد شانس مخصوص به خود را دارند که در مورد سال اژدها یا نهنگ این اعداد عبارتند از ۶ و ۷ و ۱. البته در برخی منابع عدد ۲ نیز جزو اعداد شانس این سال، درج شده است.