غبار فراموشی روی تاریخ تبریز
روزگار ناخوش مظفریه
به گزارش فصل‌نیوز، ساناز خانی: بازار تاریخی تبریز به‌ویژه تیمچه “مظفریه” قدمتی طولانی داشته و از بزرگترین و قدیمی‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان است اما این روزها حال و روز خوشی ندارد و در انتظار تصمیمات ریز و درشت مسئولین آهسته آهسته گرد مرگ بر روی آن می‌نشیند.
تیمچه‌ی مظفریه اصلی ترین مرکز داد و ستد فرش تبریز است. این تیمچه را یک تاجر سرشناس به نام «حاج شیخ جعفر قزوینی» در سال ۱۳۰۵ قمری بنا کرده و به دلیل حضور ولیعهد مظفرالدین میرزا در این تیمچه، نام آن را مظفریه گذاشته‌اند. از ویژگی‌های معماری آن می‌توان به سقف‌های بلند، پنجره‌های کوچک و بزرگ سفید و رنگی در حاشیه‌ها و وسط سقف اشاره کرد. این تیمچه در دو طبقه ساخته شده است که هر یک از آنها ۲۶ اتاق دارد، در طبقه‌ی اول اغلب فرش‌فروشان اتاق دارند و اتاق‌های طبقه‌ی بالا بیشتر به کارهای طراحی قالی، رفوگری اختصاص داده شده است.
با وجود این همه اصالت، اما مظفریه دیگر حال خوبی ندارد. طاق‌های شکسته، راهروهای تاریک، مغازه‌های بسته…جلوه‌ی تاریخی را از این تیمچه گرفته‌اند.
تصمیم میگیرم به بازار بروم و حال و روز این تیمچه را از زبان اصناف کسبه بشنوم. راه‌های پر پیچ و خم بازار را که طی میکنم به مظفریه می‌رسم. وقتی وارد تیمچه می‌شوم مغازه‌های بسته توجهم را جلب می‌کنند. مغازه‌ها دیگر آن رونق سابق را ندارند اغلب آنها تعطیل است. به گفته اهالی بازار، برخی از بازاریان، مغازه‌هایشان را خالی کرده و بسته‌اند، جالب اینجاست حتی اجاره هم نمی‌دهند!
جلوتر که می‌روم بالای سرم را نگاه میکنم. طاق‌های شکسته را می‌بینم. طاق‌هایی که افراد بسیاری بر خود دیده‌اند ولی از بی مِهری آنها و گذر زمان تَرَک برداشته‌اند. در همین حین صدای اصناف کسبه را می‌شنوم که از طبقه‌ی دوم مظفریه گلایه می‌کنند. پله‌های طبقه‌ی دوم را بالا می‌روم، دیوارها تَرَک خورده و گچ‌هایش روی پله‌ها ریخته شده است. بالاتر که می‌روم وارد راه‌رو می‌شوم، همه‌جا تاریک است، انتهای راه‌رو دیده نمی‌شود. سیاهی دیوارها بر تاریکی راه رو افزوده است، دنبال کلید برق می‌گردم تا چراغی روشن کنم اما راه‌رو چراغی ندارد، اندک نوری هم که دارد از پنجره‌ها است؛ پنجره‌هایی که شیشه ندارند و فقط میله‌های زنگ‌زده‌ی آنها باقی مانده‌اند.
به سختی و با نور چراغ تلفن همراهم به طبقه اول برمی‌گردم. تعدادی از اصناف دور هم جمع شده و مشغول بحث و گفتگو در مورد مشکلات مظفریه هستند. سمتشان می‌روم و خودم را معرفی میکنم و از مشکلاتشان می‌پرسم.
یکی از مغازه‌داران می‌گوید: تیمچه‌ی مظفریه یک سازه‌ی شخصی است که ۵ مالک دارد. این بازار اولین بازار سرپوشیده‌ی ثبت شده جهان در یونسکو است و حتما بودجه‌ای در خصوص رسیدگی به این بازار در نظر گرفته شده است، اما متاسفانه میراث فرهنگی و سایر متولیان، ظاهراً رسیدگی به این بازار را فراموش کرده‌اند، هر وقت هم اعتراض می‌کنیم از خودشان صلب مسئولیت می‌کنند و مشکلات را گردن مالکان می‌اندازند.
او ادامه می‌دهد: اگر میراث فرهنگی ادعا دارد که این سازه مالک شخصی دارد پس باید بودجه‌ی یونسکو به مالکین تعلق یابد تا این آثار تاریخی و توریستی مرمت‌سازی شود.
مغازه دار طاق‌های شکسته را نشانم می دهد و می گوید هر لحظه احتمال ریزش آنها وجود دارد.
این مغازه‌دار قدیمی اضافه میکند: از شهردار یا مسئولین مربوطه تقاضا داریم بر این موضوع تمرکز کافی داشته باشند تا این آثار تاریخی از بین نرود، حتی اواخر موضوعی در این باره شد و میراث فرهنگی ادعا کرد تمام وسایل مرمت سازی را تهیه میکند و مالکین هزینه‌ی بنا را پرداخت می‌کنند، اما همچنان اقدامی در این باره نشد.
مغازه‌دار دیگری وضعیت سرویس بهداشتی‌های بازار را اینگونه توضیح می‌دهد: سرویس‌های بهداشتی اصلا وضعیت مناسبی ندارند، گرچه این موضوع به میراث فرهنگی مربوط نمی‌شود اما مالکین هم رسیدگی کافی ندارند.
این بازاری در مورد راهروهای مظفریه هم می‌گوید: وضعیت راه‌رو ها مناسب این بنای توریستی و تاریخی نیست و شأن تبریز را زیرسوال می‌برد حتی راه‌روها روشنایی مناسبی ندارند.
بنابه گفته اصناف‌کسبه‌های دیگر، اشخاصی در این بازار هستند که کسب و کاری در مغازه‌ی خود انجام نمی‌دهند و این مغازه‌های تاریک جلوه‌ی زیبایی بازار را از بین می‌برد.
آنها از مسئولین درخواست می‌کنند با مالکان این مغازه‌ها گفتگویی در این مورد داشته باشند تا این مغازه‌ها را یا اجاره دهند و یا به فروش برسانند.
مغازه‌دار دیگری نیز بزرگترین مسئله‌ی اصلی این تیمچه را نبود گاز شهری و تجهیزات گرمایشی می‌داند و می‌گوید: مسئولان باید یک سیستم مرکزی را برای حل این مشکل در نظر بگیرند، اگر سیستم مرکزی نداشته باشیم مجبوریم همراه خود کپسول بیاوریم که خطر آن چند برابر است و احتمال انفجار رخ می‌هد!
حمزه‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی در مصاحبه با خبرنگار فصل‌نیوز در خصوص مرمت سازی مظفریه بیان کرد: مظفریه به دلیل توریستی بودن از اهمیت زیادی برخوردار است که در این راستا ما با هیئت امنای مظفریه تصمیم‌هایی در این باره گرفته‌ایم.
وی افزود: شهرداری تبریز در بحث مرمت سازی مظفریه با میراث فرهنگی نیز همکاری میکند و براساس تصمیم‌های گرفته شده ما سعی داریم تا آبان ماه سال ۱۴۰۲ مظفریه را سر و سامان دهیم تا مظفریه‌ای که ثبت یونسکو است در شأن مردم تبریز و همچنین گردشگران توریستی باشد.
